چه بازی بخرم؟ | گنجینه بازیهای فکری و آموزشی شازده کوچولو
در این مقاله پیشنهاد‌هایی برای کسانی که تازه با بردگیم و این سرگرمی آشنا شده‌اند می‌دهیم و در پاسخ به سوال «چه بازی‌ای بخرم؟» بازی‌هایی در دسترس و ترجیحا ایرانی که هم با قیمت پایین قابل تهیه هستند و هم از نظر قوانین راحت و قابل یادگیری را معرفی کرده‌ایم.
چند وقتی‌ست که تب بازیهای رومیزی در کشور (و مخصوصا بین نسل جوان‌تر) داغ شده و نوجوانان و جوانان بیشتری به این سرگرمی علاقه‌مند می‌شوند و خب اولین سوالی که بعد از یک جست‌وجوی مختصر در فضای مجازی و حقیقی برای هر کسی پیش می‌اید و گریبان‌گیر می‌شود این‌ست که: «چه بازی‌ای بخرم که بهم خوش بگذره؟!»
از آنجایی که من هرجا می‌نشینم و پا می‌شوم (حتی بعضی از جاهایی که می‌خوابم) دارم در مورد سرگرمی‌های دورهمی و خصوصا بوردگیم‌ها حرف می‌زنم و همواره به زبان‌های مختلف به اطرافیانم می‌گویم که : “ایها الناس این وادی خیلی خفن و جذابه و مناسب ماست.”،همه روزه سوال مهمی که آدم‌های اطرافم از من می‌پرسند این است که :
تو که همش می‌گی بازی، بازی، بازی؛ ما چه بازی‌ای بخریم ؟
برای جواب دادن به این سوال من معمولا چند سوال ثابت می‌پرسم و با توجه به جواب‌های هر فرد به سوالات، در آخر یک یا دو بازی بهش معرفی می‌کنم.
اینجا و اکنون می‌‌خواهم همه‌ی جواب‌های احتمالی به آن سوالات را بررسی کنم و چند جواب سرراست ارائه کنم. (قطعا این مقاله نیازمند به روز رسانی مداوم از خیلی جهت‌‌هاست. مثلا قیمت‌ها و حضور بازی‌ها تو بازار ایران و عرضه‌ی بازیهای جدید)
خب . حاشیه کافی‌ست و برویم سراغ سوالات و جواب‌های احتمالی شما و جواب نهایی من.
چقدر می‌‌خواهید برای خرید بازی هزینه کنید؟
این سوال خیلی تعیین کننده‌ست. چرا که بازیهای ایرانی از حدود 30 هزار تومان تا 400 هزار تومان قیمت دارند اما با توجه به قیمت دلار هزینه‌ی بازیهای وارداتی از 200 هزارتومان تا حتی 4 میلیون تومان خواهد شد. اما بیشتر بازیهای وارداتی قیمتی حدود 600 هزارتومان دارند.
پس اگر شما هم مثل من بودجه‌ی خرید بازیتان به خرید بازی با این قیمت دلار و درهم (اکثرا بازیهای خارجی از سمت امارات یا همون دبی خودمون میان ایران) نمی‌رسد، پیشنهاد می‌کنم به سمت بازار ایران متمایل بشوید. خوشبختانه بازیهای ایرانی روز به روز از نظر کیفیت و کمیت بهتر می‌شوند.
معمولا وقتی بازی می‌کنید چند نفرید؟
همانطوری که می‌دانید هر بازی برای تعداد مشخصی بازیکن طراحی شده و نیازی به توضیح این نکته نیست که اگر همیشه ۴-۵ نفری بازی می‌کنیم، خریدن شطرنج احمقانه‌ست.
اگر اکثرا دو نفرید؛ احتمالا تخته و شطرنج را بلدید و دنبال یک بازی رومیزی جدید هستید و پیشنهاد من برای شما این هاست.
اول پچ‌‍ورک (patchwork): یک بازی دونفره‌ی خیلی محبوب در جهان با موضوع تیکه دوزی. خیلی جذاب و کشش دار با قابلیت تکرار بازی بسیار بالا (replayability) که طرفداران زیادی دارد. این بازی دو نسخه‌ی فارسی دارد که با توجه به قیمتش با کیفیت تولید شده. اسم نسخه های ایرانی این بازی چلوار از گروه تولیدی زرافه تویز و گبه بازی از گروه تولیدی نهالک است و برای خرید در اکثر فروشگاه‌های مجازی و حقیقی قابل دسترسی‌ست.
دومین بازی که من به شخصه خیلی دوستش دارم جیپور (jaipur) است. این بازی هم خیلی جذاب و خواستنی‌ست و با تم تجارت در شهر جیپور در هندوستان است. این بازی دارای نسخه ایرانی با همین نام است که توسط دو گروه تولیدی بازیکن و گیم وورکز تولید شده است و قیمت نسخه‌ی اصلی‌اش ۲۰ دلار است. (خودتون قیمتش رو با قیمت روز دلار و درهم محاسبه کنید.)
حالا اگر بیشتر باشیم چه کنیم (۳-۵ نفر)؟
اینجا دستمان خیلی بازتر است و تعداد بازی‌هایی که می‌شود برای این تعداد پیشنهاد داد خیلی زیادتر از یکی و دوتاست ،به همین دلیل اینجا به جواب سرراستی نمی‌رسیم (ایشالا خدا روزی‌تون رو تو سوالای دیگه حواله کنه.)
اگر جمعیت‌تان زیاد است (۶-۸ نفر)؛
این تعداد از آدم دور هم پتانسیل بازی‌ها و سرگرمی‌های متفاوتی را دارد. نکته اول این که اگر این تعداد از نفرات پایه‌ی بازی دارید بازیهای سنتی را جدی بگیرید. منظورم پانتومیم و اسم فامیل و دبرنا و حتی مافیا و این‍‌‌گونه بازی‌هاست.
اما منظور من از اسم فامیل صرفا آن بازی سنتی قلم کاغذی نیست. یک بازی خیلی جذاب به اسم اسم‌فامیل بازی منتشر شده که بر پایه همان بازی اصلی و سنتی درست شده اما خیلی کامل و جذابتر شده است.
یک بازی فوق‌العاده جذاب در بازار ایران هست که احتمالا بازی کردید و می‌شناسید اما اینجا اسم می‌برم تا هم احترامی به این بازی زیبا گذاشته باشم و هم اگر خدای ناکرده تجربه‌ی این بازی را ندارید حتما امتحانش کنید.
استوژیت طراحی مجدد بازی جذاب و قصه‌گوی (dixit) است که با همه‌ی بازیهای این مقاله یک فرق اساسی دارد و آن حضور پررنگ تخیل و تفکر سیال در حین بازیست. بازی جذابی که برای هر بازه‌ی سنی مناسب است و تا ۸ نفر می‌توانند بازی کنند و یادگیری آن اصلا سخت نیست اما کاری می‌کند که ذهنتان به پرواز درآید.
اما پیشنهاد خاصم برای تعداد تا ۷نفر، بازی زیبا (از نظر گرافیک و فرایندها)ی دژ است. دژ نسخه‌ی فارسی شده و بازطراحیِ گرافیکی شده‌ی بازی محبوب و جذاب سیتادلز (citadels) است که طراحی همه‌ی المان های بازی بر اساس فضای ایرانی در آن تغییر کرده.
با چه گروه سنی از افراد بازی می‌کنید ؟
ببینید ماجرا از این قرارست که هر بازی نیازمند سطحی از تمرکز و تفکر و تجربه‌ست و نباید هر بازی‌ای را با هر شخصی بازی کرد.
مثلا اگر شما با کودکان کم سن بازی می‌کنید (زیر ۱۴ سال) نباید بازی با مفاهیم دروغ و بلوف و خیانت بازی کنید. هم به دلایل اخلاقی هم به دلیل این که تفکر انتزاعی هنوز در این سن رشد نکرده و این مفاهیم برای کودکان هنوز کاملا قابل تفکیک نیستند. پس مثلا بازی مثل مافیا و دژ که در آن رگه‌های بلوف و نقش‌آفرینی وجود دارد گزینه مناسبی نیست اما در عوض بازی‌هایی با موضوع اقتصادی و بهینه‌سازی یا مهارتی و تمرکزی بهتر و مناسب‌تر است.
چند بازی خوب برای بازی کردن با بازه‌های سنی کمتر در بازار هست که من توصیه می‌کنم.
یکی از این بازی‌ها بازی محترم جالیز است که با توجه به تم و تصویرسازی به شدت جذاب و شادابی که دارد، برای هر بازیکنی از هر سن و سالی مناسب است این بازی که ترجمه و فارسی سازی شده‌ی بازی محترم بونانزا ست برای ۳ تا ۷ نفرطراحی شده و برای همه‌ی اعضای یک خانواده مناسب و دل‌پذیر است.
بازی دیگری که برای بازی کردن کودکان همراه بزرگان پیشنهاد می‌کنم بازی لوکوموتیو است. لوکوموتیو نسخه‌ی ایرانی بازی بسیار نام اشنا و نام‌آور تیکت تو راید است که بر روی نقشه‌ی میهن پهناورمان باز طراحی شده است. (پرچم به دست در اتاق دور افتخار می‌زند!)
این بازی که توسط روه تولیدی پاپارو منتشر شده برای ۲ تا ۵ نفر از ۸ سال به بالا مناسب است و با توجه به میزان فروش نسخه‌های دیگر این بازی (فقط نسخه‌ی نقشه‌ی آمریکا بیش از چهار میلیون بار تولید شده) به صورت تضمینی اوقات فراغت پرباری را برایتان به همراه می‌آورد.
اما اگر همه‌ی افرادی که برای بازی دور هم جمع می‌شوید آدم‌های بزرگسال و سرد و گرم چشیده‌ای هستند می‌توان از چاشنی بلوف و خیانت و نقش‌آفرینی (و فریب و قتل و غارت و کودتا و خون‌ریزی نالوطی‌گری و خنجر از پشت زدن و …) به بازی اضافه کرد. مثلا:
بازی جذاب کودتا که ترجمه‌ی بازی‌ای به نام (coup) (تلفظ این کلمه کو هست. مثل کوکو سبزی). یک بازی بلوف زنی و نقش پنهان فوق سریع که برای ۳ تا ۶ نفر طراحی شده و هر بار بازی کردنش فقط ۱۵ دقیقه زمان می‌برد اما من به شما قول می‌دهم که قبل از این که از کو خسته شوید حداقل ۲۰۰ ساعت بازی می‌کنید. نسخه ی اکپنشن دار این بازی با نام کودتا پلاس نیز تولید شده است.
پیشنهاد دیگرم برای جمع‌های متمرکز و بزرگسال یک بازی با تم سیاست و جنگ است.
سکرت هیتلر (SECRET HITLER) یک بازی استنتاج اجتماعی و هویت پنهان است که خیلی جذابتر و از روی حساب و کتاب‌تر از مافیاست. من از وقتی سکرت هیتلر را بازی کردم مافیای کلاسیک را کامل کنار گذاشتم. داستان بازی در پارلمان آلمان قبل از شروع جنگ جهانی دوم می‌گذرد و بازیکن ها در نقش نمایندگان ملت باید از تصویب قوانین فاشیستی جلوگیری کنند اما مثل همیشه خائنین در جمع هستند که هدفشان عکس خواست حقیقی مردم است.
این بازی آلمانی‌ست و سخت پیدا می‌شود و احتمالا قیمتش هم بالاست اما گروههای مختلفی از تولید کننده های داخلی نسخه‌ی چاپی این بازی را با کیفیت مطلوبی چاپ کرده‌اند و می‌فروشند که قیمت مناسبی دارد. اگر هم خودتان پرینتر سرحالی دارید فایل‌هایش را دانلود کنید و پرینت کنید.
بازی مخصوصی هست که بازی کرده باشید و خوشتان امده باشد و بخواهید شبیه همان بازی را بازی کنید؟
این سوال معمولا برای خرید بازی دوم پرسیده می‌شود و مورد به مورد باید بحث و پیشنهاد بشود اما این که شما چه بازی‌هایی را دوست دارید کمک زیادی به ما در پیشنهاد خرید بازی جدیدتان می‌کند. شما هم می‌توانید همین پایین برای من بنویسید چه بازی‌هایی را دوست داشته‌اید تا من کمی پایین‌ترش برایتان بازی مناسبتان را معرفی کنم.
در نهایت باید بگویم که در این لیست سعی کردم دم‌دستی ترین بازی‌ها (به معنی این که راحت برای خرید پیدا می‌شوند) را معرفی کنم و همه‌ی بازی‌ها در بازار دیجیتال و حقیقی به راحتی قابل تهیه هستند.
خیلی بازیهای خفن‌‌تر و زیباتر و جذابتر از این بازی‌ها وجود دارند که در این لیست نیستند و در اخیرا در بازار ایران دارن موجود می شن که امیدوارم بازم بیشتر تولید بشن و در بازار با قیمت مناسب در دسترس باشند.
یک جمله باحال هم یک جا خواندم که ترجمه‌ش را می‌گذارم آخر این نوشته:
آدما از بازی کردن دست نمی‌کشن چون پیر می‌شن، پیر می‌شن چون از بازی کردن دست می‌کشن.
همچنین برای یافتن بازیهای مناسب گروههای سنی مختلف می توانید از لینک های زیر اقدام نمایید:
گروه سنی زیر یک سال (ویژه نوزادی)
گروه سنی 1 تا 3 سال (ویژه مهدکودک)
گروه سنی 3 تا 6 سال (ویژه مهدکودک و پیش دبستانی)
گروه سنی 6 تا 9 سال (ویژه سه ساله اول دبستان)
گروه سنی 9 تا 12 سال (ویژه سه ساله دوم دبستان)
گروه سنی 12 تا 15 سال (ویژه سه ساله اول متوسطه)
گروه سنی 15 تا 18 سال (ویژه سه ساله دوم متوسطه)
گروه سنی 18 سال به بالا (ویژه بزرگسالان)
نوشته: علی فقیهی